Seminarium Wolniewiczowskie – zjazd VI – tezy

Zapraszamy na ostatni w tym cyklu, VI zjazd Seminarium Wolniewiczowskiego 2022 w sobotę 15. X. 2022 o godz. 11:00. Zapis wydarzenia będzie dostępny na YouTube kilka dni później. W programie dwa referaty: prof. Jana Zygmunta (plus dyskusja do 12:00) i dr. hab. Pawła Okołowskiego (plus dyskusja do 13:30).

Oto tezy (a raczej konspekty) referatów:

prof. Jan Zygmunt

Bogusław Wolniewicz jako autor recenzji

1.Przedstawiona zostanie anglojęzyczna bibliografia recenzji i not opublikowanych przez Bogusława Wolniewicza, będąca fragmentem planowanej pełnej adnotowanej bibliografii dzieł filozoficznych i logicznych Patrona Seminarium.  (W załączeniu przesyłamy plik PDF z tekstem pt. ‘Annoteted bibliography of Bogusław Wolniewicz. Part 1: Reviews and notes’ wraz z uwagami redakcyjnymi; plik będzie zawczasu udostępniony uczestnikom seminarium, którzy proszeni są o wszelkie uwagi z tym projektem związane.)

2. Krótka charakterystyka tematyki recenzji i próba ustalenia, jaki wpływ miała lektura recenzowanych przez Wolniewicza dzieł na Jego pracę stricte badawczą. 

3. Dokładniejsza analiza kilku (4–5) wybranych recenzji: sposób przedstawiania treści opiniowanej pracy, sposób argumentacji, styl, chwyty erystyczne itp.

4. Próba zrecenzowania przez Jana Zygmunta artykułu B. Wolniewicza pt. „Four notions of independence”, opublikowanego w 1970 roku (artykuł wcześniej nie był recenzowany). 

5. Zadanie dla uczestników Seminarium (może ktoś do soboty 15 X zdąży coś w tym zakresie zrobić) :  

Porównać recenzję Wolniewicza książki:  Crispin Wright, Frege’s Conception of Numbers as Objects, Aberdeen Univercity Press, Aberdeen 1983, opublikowaną w Studia Logica: 1986, Vol. 45, No. 3 (1986), p. 330, z innymi licznymi recenzjami tej książki (poniżej dołączmy ich listę).  Recenzja Wolniewicza jest najkrótszą, jaką kiedykolwiek On napisał, i brzmi:   

“The book is an attempt at explaining to the nation the ideas of Frege’s Grundlagen. It is wordy and trite, a paradigm case of a redundant piece of writing. The reader is advised to steer clear of it.”

Lista wybranych recenzji książki Crispina Wrighta

Hacking, I. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. The Philosophical Quarterly (1950-), 34(136), 415–420. https://doi.org/10.2307/2218770

Field, H. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. Canadian Journal of Philosophy, 14(4), 637–662. http://www.jstor.org/stable/40231394

Burgess, J. P. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. The Philosophical Review, 93(4), 638–640. https://doi.org/10.2307/2184838

Resnik, M. D. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. The Journal of Philosophy, 81(12), 778–783. https://doi.org/10.2307/2026032

Jubien, M. (1985). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. The Journal of Symbolic Logic, 50(1), 252–254. https://doi.org/10.2307/2273816

Gillies, D. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. Mind, 93(372), 613–617. http://www.jstor.org/stable/2254274

Wetzel, L. (1988). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. Noûs, 22(1), 147–149. https://doi.org/10.2307/2215561

Hans Sluga. (1985). [Review of Frege: Logical Excavations; Frege’s Conception of Numbers as Objects, by G. P. Baker, P. M. S. Hacker, & Crispin Wright]. Isis, 76(3), 413–415. http://www.jstor.org/stable/232891

Currie, G. (1985). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. The British Journal for the Philosophy of Science, 36(4), 475–479. http://www.jstor.org/stable/687409

annotated-bibliography-of-boguslaw-wolniewicz-9-x-2022Download

——————————————

dr hab.. Paweł Okołowski

Drugi korzeń religii

W nagłym zastępstwie za p. Mateusza Mirosławskiego (niemogącego przybyć z powodu choroby) swój referat pt. „Drugi korzeń religii” wygłosi dr hab. Paweł Okołowski. Oto jego tezy.

1.Bogusław Wolniewicz w klasycznym artykule O istocie religii przedstawia (s. 198-199) formalizację (w języku logiki modalnej) tezy: „korzeniem religii jest pewność śmierci”. Korzeń zjawiska rozumie jako najbliższy tego zjawiska warunek konieczny.

2. Z formalizacji tej wynika, że korzenie niezależne mogą być, co najwyżej, dwa – stanowiąc łącznie warunek dorównany zjawiska. Ale – warunkiem uzupełniającym dla zaistnienia każdej historycznej religii są szczególne historyczne okoliczności, np. buddyzm bierze się z pewności śmierci i szczególnej sytuacji w Indiach. Dlatego, powiada Wolniewicz, powyższa eksplikacja ma defekt. Nie może go wszak wskazać.

3. Przez ćwierć wieku Profesor już do sprawy nie wrócił, i nikt też – z tego, co mi wiadomo – się nią nie zajął.

4. Próba usunięcia wskazanego defektu byłaby następująca. 

  4.1. Jeżeli rozróżnić religię historyczną w sensie abstrakcyjnym (każda podpada pod to pojęcie) oraz w sensie konkretnym, to okoliczności historyczne „dopełniają” religię konkretną.

  4.2. Pozostaje do rozwikłania warunek dorównany (konieczny i wystarczający) religii abstrakcyjnej.

Byłaby nim „pewność śmierci”, ale pojmowana podwójnie: intelektualnie i wolicjonalnie. „Pewność śmierci” może oznaczać bowiem samo przyjmowanie prawdziwości zdania „śmierć każdego człowieka jest pewna” (i może ona przysługiwać komputerom mającym wystarczające dane), ale faktycznie oznacza też u ludzi ból z powodu śmiertelności, jak mówi Lem: „niegodziwość śmierci”. 

5. (Otóż) „drugim, niezależnym korzeniem religii” byłoby sumienie. Gdyby nie było sumienia, nie byłoby religii. Tłumaczyć można tym fakt, że religii nie było 200 tys. lat temu, kiedy pojawił się człowiek. Zrodziła się później, po magii – kiedy sumienia zostały już uruchomione.

6. Sprawa ta wymaga głębokiego namysłu, jakim dziś nie dysponujemy. Mamy jednakże poczucie, że wskazana droga nie stoi w sprzeczności z myślą Wolniewicza.

7. W 2003 r. Profesor napisał, że „myśl to zdanie odczuwane” – „pewność śmierci” zatem, poza asercją, musi zawierać emocje. A skąd się one biorą? U zwierząt ich nie ma. 

Seminarium Wolniewiczowskie – zjazd V – tezy

Zapraszamy na V zjazd Seminarium Wolniewiczowskiego 2022, w sobotę 
1. X. 2022 o godz. 11:00. Zapis wydarzenia będzie dostępny na YouTube kilka dni później. W programie dwa referaty: pana Jana Bercentewicza (plus dyskusja do 12:00) i pana Jarosława Falińskiego (plus dyskusja do 13:30).

Oto tezy (a raczej konspekty) referatów:

Jan Barcentewicz, architekt

Dom jako wartość duchowa

  1. Idea domu w ujęciu Profesora Wolniewicza. Teza główna: dom tworzy tylko kobieta (i to nie każda). Domotwórcza rola kobiety, indywidualność kobiety 
    i domu.
  2. Jak się mają do siebie sfera materialna (house) i duchowa (home) domu?
  3. Dom jako „centrum świata i układ współrzędnych” domownika. 
  4. Henryka Elzenberga homologia: „rodzina-mieszkanie-dom” i „naród-państwo-ojczyzna”.
  5. Pejoryzm Wolniewicza – dom a zło. 
  6. Paulinizm Wolniewicza – konflikty w domu i nostalgia za domem.
  7. Utopia funkcjonalizmu w architekturze – czy dom jako miejsce pobytu ma spełniać tylko funkcje biologiczne?
  8. Dwie wersje natury ludzkiej – męska i żeńska. Wizja feminizmu w ujęciu Wolniewicza. Komplementarność płci – ocieranie się o boski wymiar istnienia. 
  9. Matriarchat – próba przeprojektowania natury ludzkiej. 
  10.  Kibuc jako eksperyment antropologiczny. W obronie różnicy płci. 

——————————————

Jarosław Faliński, reżyser

Apologia: Profesor „filozofii ścisłej”

  1. O pochodzeniu „Głosu Racjonalnego”.
  2. O ucelowionym przypadku.
  3. Jak profesor „filozofii ścisłej” przedstawia się soczewce obiektywu?
  4. Co to jest realizm?
  5. Dzielić, by rozumieć.
  6. O myśleniu w czasie rzeczywistym.
  7. Dygresja o granicach formy.
  8. Jak soczewka obiektywu przedstawia się profesorowi filozofii ścisłej.
  9. Dygresja o subtelności.
  10. „Traktat” a profesor „filozofii ścisłej”.
  11. Vale et memor sis mei.

Seminarium Wolniewiczowskie – zjazd IV – tezy

Zapraszamy na IV zjazd Seminarium Wolniewiczowskiego 2022 w sobotę 17. IX. 2022 o godz. 11:00. Zapis wydarzenia będzie dostępny na YouTube kilka dni później. W programie dwa referaty: dr. Mateusza Pencuły (plus dyskusja do 12:00) i pana Patryka Kossowskiego (plus dyskusja do 13:30).

Oto tezy referatów:

Matuesz Pencuła

Korzeń religii i parareligii na gruncie myśli Wolniewicza 

  1. Zjawisko religii jest połączeniem „czucia religijnego” i „religijnych form”.
  2. „Czucie religijne” (potrzeba religijna) jest trwałym i nieusuwalnym elementem natury ludzkiej; „formy” są historycznie zmienne.
  3. Korzeniem religii jest pewność śmierci, z niego bierze się owo „czucie”.
  4. Religia jest zawsze sprawą jakiejś wspólnoty („religijne formy”).
  5. Religia jest sprawą przede wszystkim religijnych zachowań, nie wiary jako   samych przekonań.
  6. Religia jest to ogół wspólnotowych zachowań ludzkich w obliczu pewności śmierci (jest próbą kolektywnego nadania sensu ludzkiemu życiu przy świadomości jego nieuchronnego końca).
  7. Religijność jest to wrodzona skłonność do religii (do zachowań religijnych), która obleka się w jakąś „formę”.
  8. Coś jest religią albo nią nie jest, trzeciej możliwości brak – postulowanie istnienia tzw. parareligii nie ma racjonalnego uzasadnienia. (Inaczej niż 
    z „paranauką”, która nauką nie jest).
  9. Różnica między religiami tradycyjnymi, zwłaszcza wielkimi, a tymi, które nazywa się ‚parareligiami’ polega nie na tym, że te pierwsze są religiami, a drugie nie, tylko na tym, że pierwsze w stosunku do drugich są doskonalsze (drugie zaś są wobec pierwszych tandetne).
  10.  Doskonalsze od religii mitologicznych, a wśród nich od „parareligii”, są religie soteriologiczne – wiążące „czucie religijne” z sumieniem.

Patryk Kossowski 

Istota filozofii według Bogusława Wolniewicza

  1. Filozofia nie jest nauką, jest pewną specyficzną działalnością ludzką o charakterze poznawczym różnym od nauki.
  2. Filozofia ma jednak z nauką coś wspólnego, tą częścią wspólną filozofii i nauki jest logika.
     W filozofii jest tyle nauki, ile jest w niej logiki.
  3. Filozofia dostarcza wiedzy wszędzie tam, gdzie brak jest możliwości pozyskania wiedzy naukowej – takich obszarów jest mnóstwo, stąd filozofia nie jest specjalizacją.
  4. Filozofia dzieli się, zdaniem Wolniewicza, na merytoryczną, czyli rozwiązującą filozoficzne problemy, i antykwaryczną, czyli historię filozofii. Filozofia merytoryczna to filozofia par exellence, filozofia antykwaryczna to dział filologii.
  5. Do uprawiania filozofii człowiek się rodzi, jak mówi Wolniewicz: „filozofia to powołanie”.
  6. W związku z powyższym uprawianie filozofii wymaga posiadania czegoś, co można nazwać osobowością filozoficzną, jest to pewien wrodzony pęd do rozwiązywania filozoficznych problemów.
  7. Z tego pędu rodzi się u niektórych intuicja filozoficzna, będąca podstawą każdej rzeczowej filozofii. Ta intuicja jest czymś niezwykle rzadkim, można by rzec „przejawem łaski Bożej”.
  8. Filozof jest wojownikiem a filozofia walką. W ramach działalności filozoficznej nie tylko tworzy się jakąś filozofię, ale także aktywnie jej broni przed przeciwnikami.
  9. Filozofia podejmuje się odnalezienia odpowiedzi na pytania odwieczne, znajdujące się przynajmniej częściowo poza zasięgiem ludzkiego rozumu. Waga tych pytań sprawia, że interesują w jakimś stopniu każdego oraz to, że te pytania się nie dezaktualizują.
  10. Filozoficzna działalność jest działalnością szlachetną, w niej wyraża się pewna specyficzna moralnie dodatnia cecha natury ludzkiej, troska o prawdę.       

Informacja o darowiznach

W związku z art. 18 ust. 1e ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych, Fundacja „Katedra Bogusława Wolniewicza” informuje, że w roku 2021 otrzymała darowizny w wysokości 10 560,07 złotych.

Otrzymane środki zostały przeznaczone na działalność statutową Fundacji na rzecz dobra ogólnego w zakresie:

A) nauki, szkolnictwa wyższego, edukacji, oświaty i wychowania;

B) kultury, sztuki, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego.

Seminarium Wolniewiczowskie 2022 – zjazd III – tezy

Zapraszamy na kontynuację (po wakacyjnej przerwie) Seminarium Wolniewiczowskiego 2022. Najbliższe spotkanie odbędzie się w sobotę 3 IX 2022 o godz. 11:00, a jego transmisja na YouTube kilka dni później. W programie dwa referaty: prof. Tomasza Bigaja (plus dyskusja do 12:00) i pana Pawła Łosia (plus dyskusja do 13:30).

Oto tezy referatów:

         I. Tomasz Bigaj, Światy możliwe i obiekty możliwe a myśl Wolniewicza

               1. Rola światów możliwych w filozofii, ontologii i semantyce.

               2. Dwie koncepcje światów możliwych: modalny realizm Lewisa (podejście ontologiczne) i  erzacyzm (podejście lingwistyczne).

3. Elementy formalnej ontologii sytuacji Wolniewicza.

               4. Pojęcie sytuacji elementarnych i relacja zawierania się sytuacji. Sytuacja pusta i pełna (niemożliwa).

               5. Operacje splotu i styku sytuacji. Pojęcie współmożliwości sytuacji.

               6. Pojęcie światów możliwych jako maksymalnych sytuacji możliwych. Własności światów możliwych i świat rzeczywisty.

               7. Własność rozdzielania sytuacji przez światy możliwe. Sytuacje atomowe.

               8. Porównanie koncepcji światów możliwych Wolniewicza i Lewisa. Ontologiczno – lingwistyczny charakter pojęcia Wolniewicza. Redukcyjny charakter koncepcji Lewisa.

               9. Pytania otwarte: czy w koncepcji Wolniewicza można mówić o nietautologicznych zdarzeniach (sytuacjach) koniecznych? Jak wprowadzić pojęcie bliskości (podobieństwa) światów możliwych, konieczne m.in. dla semantyki okresów kontrfaktycznych?

II.  Paweł Łoś, Geny a przeznaczenie w ujęciu Wolniewicza

            1. Przeznaczenie stanowi – obok przypadku – jedną z dwóch składowych idei losu.

2. Wspólną i główną cechą przeznaczenia i przypadku jest to, że znajdują się poza    zasięgiem ludzkiej woli (w przeciwieństwie do ludzkiego działania, stanowiącego przejaw woli) .

            3. Dialektyka tych dwóch „wektorów” losu polega na tym, że wzajemnie się one determinują i modyfikują (przeznaczenie ogranicza sferę przypadku, jednak             równocześnie przeznaczenie przydzielił nam przypadek).

            4. Nasza własna (indywidualna) natura (np. skłonność do złodziejstwa u danej osoby) to tylko inna nazwa przeznaczenia.

            5. Sztywną ramę ludzkiego przeznaczenia wyznaczają trzy (niezależne od siebie) narzucone każdemu czynniki: a) nasz genotyp (jacy się urodziliśmy), b) nasza epoka (kiedy się urodziliśmy) i c) nasza wspólnota plemienna (wśród jakich urodziliśmy się ludzi, co też może być utożsamiane z „ojczyzną”, jako że składają się na nią trzy wielkie wspólne rzeczy: mowa, ziemia i pamięć – stanowiące o tożsamości wspólnoty).

            6. Najważniejszy czynnik przeznaczenia ludzi stanowi genotyp. Genetycznie  uwarunkowana indywidualna jakość czy to zębów, charakterów, czy inteligencji jest  naszym przeznaczeniem.

            7. Człowiek nie jest „kowalem swego losu”, a jego „tragarzem” – człowiek jest  „poddanym losu”.

            8. DNA jest dominantą ludzkiego przeznaczenia, i już na samym początku naszego istnienia, czyli w zygocie (po wybuchu wielkiej energii życiowej wyzwolonej
w chwili połączenia się dwóch komórek rozrodczych: matki i ojca). Ten oto wybuch       wrzuca każdego z nas nie tylko w istnienie, ale też określa nasze przeznaczenie.

            9. W wyniku procesu mejozy może powstać niewyobrażalnie ogromna liczba potencjalnych wersji genotypu (ok. sto bilionów), dlatego prawdopodobieństwo             złożenia z dwóch genomów rodzicielskich ściśle określonego genotypu jest bliskie zeru (jak jeden do stu bilionów). Toteż o tym, kim się rodzimy, czyli także kim się       stajemy, decyduje czysty przypadek (zatem określił on nasze przeznaczenie, i to         wszystko, co się z nim wiąże).

            10. Przytoczone zostaną cztery wybrane punkty widzenia współczesnych genetyków (T. Dobzhansky, S. Jones, D. Hamer oraz J. Medina) – co do roli genów dla naszego przeznaczenia – zasadniczo zbieżne z poglądem Wolniewicza.