Seminarium Wolniewiczowskie – zjazd ósmy (zdalny)

Przypominamy, że w sobotę, 20 listopada o godz. 12.00, na kanale Katedry Bogusława Wolniewicza rozpoczyna się transmisja z ósmego zjazdu Seminarium Wolniewiczowskiego. Referat o tytule „Wokół pojęcia wolności u prof. Wolniewicza” wygłosi dr Tomasz Sommer.

Poniżej publikujemy główne tezy tego referatu i zapraszamy do udziału w dyskusji poprzez czat.

„Wokół pojęcia wolności u prof. Wolniewicza”

Podczas mojej prelekcji przedstawię Państwu trzy krótkie refleksje dotyczące pojęcia wolności na kanwie rozumowań prof. Bogusława Wolniewicza i dyskusji jakie z nim na ten temat toczyłem.

1. Pierwsza refleksja dotyczy wolności słowa – zapraszam do przeczytania tekstu prof. Wolniewicza „Wolność słowa w cywilizacji zachodu” z książki „Filozofia i wartości – Post Factum”, s. 171.

Problem: czy wolność słowa powinna być ograniczona?

2. Druga refleksja dotyczy wolności rozumu – zapraszam do przeczytania rozdziału „Życie z Wittgensteinem” z wywiadu-rzeki jaki przeprowadziłem z profesorem pt. „Wolniewicz – zdanie własne”, s. 74.

Problem: wolność rozważań rozumu.

3. Trzeci refleksja dotyczy związku wolności z powinnością – zapraszam do przeczytania tekstu „Aksjomat Elzenberga” znajdującego się w zbiorze tekstów prof. Wolniewicza „Polska a Żydzi” na s. 205.

Problem: czy powinność ogranicza wolność?

Seminarium Wolniewiczowskie – zjazd siódmy (zdalny)

Przypominamy, że w sobotę, 6 listopada o godz. 12.00, na kanale Katedry Bogusława Wolniewicza rozpoczyna się transmisja z siódmego zjazdu Seminarium Wolniewiczowskiego. Referat o tytule „Nowe aspekty Wolniewiczowskiego ujęcia kary głównej” wygłosi Marcin Pasierbski.

Poniżej publikujemy główne tezy tego referatu i zapraszamy do udziału w dyskusji poprzez czat.

Wybór Bogusława Wolniewicza tez dotyczących filozoficznych aspektów kary głównej

  1. Istnieją 3 teorie kary. Każda z nich ma swój cel, czyli „efekt główny” i funkcję, czyli „efekt uboczny”.
    1.1. Retrybucja: cel – odwet; Prewencja: cel – odstraszanie; Korekcja: cel – poprawa.
  2. Zemsta nie jest tożsama z pomstą (odwetem). W odwecie szkoda jest obiektywnie ograniczona: ma być proporcjonalna do doznanej krzywdy. W zemście nie chodzi o szkodę proporcjonalną, tylko o jak największą.
    2.1. Pobudka zemsty: mściwość; Pobudka odwetu – sprawiedliwość. Mściwość to motyw niski, a sprawiedliwość nie.
  3. Rygorysta chce utrzymać karę główną nie dlatego, że społecznie korzystna (odstrasza bądź nie), lecz że moralnie słuszna.
    3.1. Kary sądowej nie wolno wymierzać tylko jako środka do realizacji jakiegoś innego dobra – czy to samego przestępcy, czy społeczeństwa ogółem – lecz jedynie dlatego, że zawinił (Kant).
    3.2. Przestępstwo jest naruszeniem ładu moralnego świata. Jedynym dobrem, jakie kara ma na widoku, jest przywrócenie tego ładu.
    3.3. Tylko retrybucyjna teoria kary ma charakter immanentnie moralny, bo tylko ona wiąże ideę kary z poczuciem sprawiedliwości.
  4. Życie nie jest najwyższym z dóbr, bo są też inne, co najmniej równorzędne. Jednym z nich jest porządek moralny, a ściślej przywrócenie go, gdy został naruszony przestępstwem – jego restitutio in integrum, moralna nie materialna.
    4.1. Wartość absolutną ma nie człowiek – czy życie ludzkie – jako kategoria biologiczna, tylko człowieczeństwo jako kategoria aksjologiczna. Pierwsze ma ją tylko o tyle, o ile realizuje się w nim i przez nie to drugie.
    4.2. Są czyny, które swą immanentną ohydą przekraczają granicę człowieczeństwa.
    4.3. Granicę wytycza w każdym konkretnym przypadku ludzkie sumienie, w szczególności sumienie ferującego wyrok sędziego.
  5. Praźródłem abolicjonizmu jest utylitaryzm.
  6. Efekt odstraszania jest funkcją dwóch zmiennych: surowości kary i jej nieuchronności.
  7. Wyjątkowość kary śmierci bierze się nie z wyjątkowej surowości, lecz z wyjątkowej pozycji, jaką w całości życia ludzkiego zajmuje śmierć. Kara główna jest karą metafizyczną.
  8. Najlepszym sposobem zapobiegania złu jest po prostu rygorystycznie wymierzana sprawiedliwość. Prewencja jest efektem ubocznym retrybucji, z reguły jej towarzyszącym. Działa ona najlepiej, gdy się do niej wprost wcale nie dąży.
    8.1 Zła łagodzić się nie da; można je tylko ograniczać i tępić. Gdy się tego poniecha lub choćby zaniedba, niezwłocznie ekspanduje; zło jest dynamiczne. Cofa się tylko przed siłą […].

Zmiana trybu zjazdów Seminarium Wolniewiczowskiego

Drodzy Seminarzyści, Szanowni Państwo!

Ze względu na wzrastające zagrożenie epidemiczne zawieszamy do odwołania stacjonarny tryb naszych posiedzeń. (Kiedy zaczynaliśmy Seminarium, było ok. 400 zakażeń dziennie, dziś jest ok. 10 tys., w Warszawie niemal 1000, a po 2 listopada z pewnością będzie więcej.) W przeciwieństwie do uczelni nie mamy żadnych środków egzekwowania dyscypliny, a i ona mogłaby nie wystarczyć.

Począwszy od 6 listopada 21 Seminarium będzie odbywać się wyłącznie online, z wykorzystaniem czatu. Prosimy nie przyjeżdżać do sali. Będzie się w niej spotykał ewentualnie jedynie Zarząd Fundacji, plus jeden prelegent i operator nagrania. Transmisja na żywo umożliwi zadawanie pytań na czacie – na które prowadzący będą starali się odpowiadać, stwarzając pole dyskusji.

Prosimy o wyrozumiałe traktowanie tych niedogodnych zmian.              

                                  Zarząd Fundacji Katedra Bogusława Wolniewicza

Agenda Seminarium Wolniewiczowskiego – przypomnienie

Wrzesień

1/ 4 IX, Otwarcie Seminarium + ref. prof. M. Omyła – Wolniewicz a Suszko;

2/ 11 IX, ref. ref. dr M. Pencuła – O rzekomej godności człowieka;

3/ 18 IX, ref. mgr P. Kossowski – Wolniewicz a Lem;

Październik

4/ 2 X, ref. dr P. Balcerowski – Wolniewicz a chrześcijaństwo i Wolniewicz a antysemityzm;

5/ 9 X, ref. mgr M. Mirosławski – Estetyka Wolniewicza;

6/ 16 X, ref. M. Kądzielski – Tortura według Wolniewicza;;

Listopad

7/ 6 XI, ref. mgr M. Pasierbski- Nowe aspekty Wolniewiczowskiego ujęcia  kary głównej;

8/ 20 XI, ref. dr T. Sommer – Wolność w ujęciu Wolniewicza;

9/ 27 XI,  ref. dr Michał Czarnecki – Feminizm według Wolniewicza;

(wyjątkowo ostatnia sobota miesiąca, z uwagi na święto 11.11 i wydłużony weekend);

Grudzień

10/ 4 XII, ref.  J. Zubelewicz , prof. PW- O strukturze władzy według Wolniewicza;

11/ 11 XII, ref. dr hab. P. Okołowski – Dwa modele uniwersytetu;

12/ 18 XII, ref. prof. J. Zygmunt – O szkole lwowsko-warszawskiej + zamknięcie Seminarium.