Zapraszamy na ostatni w tym cyklu, VI zjazd Seminarium Wolniewiczowskiego 2022 w sobotę 15. X. 2022 o godz. 11:00. Zapis wydarzenia będzie dostępny na YouTube kilka dni później. W programie dwa referaty: prof. Jana Zygmunta (plus dyskusja do 12:00) i dr. hab. Pawła Okołowskiego (plus dyskusja do 13:30).
Oto tezy (a raczej konspekty) referatów:
prof. Jan Zygmunt
Bogusław Wolniewicz jako autor recenzji
1.Przedstawiona zostanie anglojęzyczna bibliografia recenzji i not opublikowanych przez Bogusława Wolniewicza, będąca fragmentem planowanej pełnej adnotowanej bibliografii dzieł filozoficznych i logicznych Patrona Seminarium. (W załączeniu przesyłamy plik PDF z tekstem pt. ‘Annoteted bibliography of Bogusław Wolniewicz. Part 1: Reviews and notes’ wraz z uwagami redakcyjnymi; plik będzie zawczasu udostępniony uczestnikom seminarium, którzy proszeni są o wszelkie uwagi z tym projektem związane.)
2. Krótka charakterystyka tematyki recenzji i próba ustalenia, jaki wpływ miała lektura recenzowanych przez Wolniewicza dzieł na Jego pracę stricte badawczą.
3. Dokładniejsza analiza kilku (4–5) wybranych recenzji: sposób przedstawiania treści opiniowanej pracy, sposób argumentacji, styl, chwyty erystyczne itp.
4. Próba zrecenzowania przez Jana Zygmunta artykułu B. Wolniewicza pt. „Four notions of independence”, opublikowanego w 1970 roku (artykuł wcześniej nie był recenzowany).
5. Zadanie dla uczestników Seminarium (może ktoś do soboty 15 X zdąży coś w tym zakresie zrobić) :
Porównać recenzję Wolniewicza książki: Crispin Wright, Frege’s Conception of Numbers as Objects, Aberdeen Univercity Press, Aberdeen 1983, opublikowaną w Studia Logica: 1986, Vol. 45, No. 3 (1986), p. 330, z innymi licznymi recenzjami tej książki (poniżej dołączmy ich listę). Recenzja Wolniewicza jest najkrótszą, jaką kiedykolwiek On napisał, i brzmi:
“The book is an attempt at explaining to the nation the ideas of Frege’s Grundlagen. It is wordy and trite, a paradigm case of a redundant piece of writing. The reader is advised to steer clear of it.”
Lista wybranych recenzji książki Crispina Wrighta
Hacking, I. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. The Philosophical Quarterly (1950-), 34(136), 415–420. https://doi.org/10.2307/2218770
Field, H. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. Canadian Journal of Philosophy, 14(4), 637–662. http://www.jstor.org/stable/40231394
Burgess, J. P. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. The Philosophical Review, 93(4), 638–640. https://doi.org/10.2307/2184838
Resnik, M. D. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. The Journal of Philosophy, 81(12), 778–783. https://doi.org/10.2307/2026032
Jubien, M. (1985). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. The Journal of Symbolic Logic, 50(1), 252–254. https://doi.org/10.2307/2273816
Gillies, D. (1984). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. Mind, 93(372), 613–617. http://www.jstor.org/stable/2254274
Wetzel, L. (1988). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects., by C. Wright]. Noûs, 22(1), 147–149. https://doi.org/10.2307/2215561
Hans Sluga. (1985). [Review of Frege: Logical Excavations; Frege’s Conception of Numbers as Objects, by G. P. Baker, P. M. S. Hacker, & Crispin Wright]. Isis, 76(3), 413–415. http://www.jstor.org/stable/232891
Currie, G. (1985). [Review of Frege’s Conception of Numbers as Objects, by C. Wright]. The British Journal for the Philosophy of Science, 36(4), 475–479. http://www.jstor.org/stable/687409
——————————————
dr hab.. Paweł Okołowski
Drugi korzeń religii
W nagłym zastępstwie za p. Mateusza Mirosławskiego (niemogącego przybyć z powodu choroby) swój referat pt. „Drugi korzeń religii” wygłosi dr hab. Paweł Okołowski. Oto jego tezy.
1.Bogusław Wolniewicz w klasycznym artykule O istocie religii przedstawia (s. 198-199) formalizację (w języku logiki modalnej) tezy: „korzeniem religii jest pewność śmierci”. Korzeń zjawiska rozumie jako najbliższy tego zjawiska warunek konieczny.
2. Z formalizacji tej wynika, że korzenie niezależne mogą być, co najwyżej, dwa – stanowiąc łącznie warunek dorównany zjawiska. Ale – warunkiem uzupełniającym dla zaistnienia każdej historycznej religii są szczególne historyczne okoliczności, np. buddyzm bierze się z pewności śmierci i szczególnej sytuacji w Indiach. Dlatego, powiada Wolniewicz, powyższa eksplikacja ma defekt. Nie może go wszak wskazać.
3. Przez ćwierć wieku Profesor już do sprawy nie wrócił, i nikt też – z tego, co mi wiadomo – się nią nie zajął.
4. Próba usunięcia wskazanego defektu byłaby następująca.
4.1. Jeżeli rozróżnić religię historyczną w sensie abstrakcyjnym (każda podpada pod to pojęcie) oraz w sensie konkretnym, to okoliczności historyczne „dopełniają” religię konkretną.
4.2. Pozostaje do rozwikłania warunek dorównany (konieczny i wystarczający) religii abstrakcyjnej.
Byłaby nim „pewność śmierci”, ale pojmowana podwójnie: intelektualnie i wolicjonalnie. „Pewność śmierci” może oznaczać bowiem samo przyjmowanie prawdziwości zdania „śmierć każdego człowieka jest pewna” (i może ona przysługiwać komputerom mającym wystarczające dane), ale faktycznie oznacza też u ludzi ból z powodu śmiertelności, jak mówi Lem: „niegodziwość śmierci”.
5. (Otóż) „drugim, niezależnym korzeniem religii” byłoby sumienie. Gdyby nie było sumienia, nie byłoby religii. Tłumaczyć można tym fakt, że religii nie było 200 tys. lat temu, kiedy pojawił się człowiek. Zrodziła się później, po magii – kiedy sumienia zostały już uruchomione.
6. Sprawa ta wymaga głębokiego namysłu, jakim dziś nie dysponujemy. Mamy jednakże poczucie, że wskazana droga nie stoi w sprzeczności z myślą Wolniewicza.
7. W 2003 r. Profesor napisał, że „myśl to zdanie odczuwane” – „pewność śmierci” zatem, poza asercją, musi zawierać emocje. A skąd się one biorą? U zwierząt ich nie ma.
Katedra Bogusława Wolniewicza 